Η φυσική κατάσταση κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία αποτελεί ισχυρό δείκτη τόσο της παρούσας όσο και της μελλοντικής καρδιαγγειακής, μεταβολικής, σκελετικής και πνευματικής υγείας. Με σκοπό την παροχή βοήθειας για την ανάπτυξη πρωτοκόλλων, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αναγνώριση νέων ανθρώπων που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ανάγκη για βελτίωση της φυσικής τους κατάστασης, οι ερευνητές του προγράμματος HELENA έχουν εξάγει φυσιολογικές τιμές, ειδικές για κάθε ηλικία και φύλο, ώστε να εντοπίσουν τα επίπεδα φυσικής κατάστασης στους ευρωπαίους εφήβους.
Πώς ορίζεται η φυσική κατάσταση;Η φυσική κατάσταση δεν αποτελεί ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό, αλλά έναν συνδυασμό αεροβικής ικανότητας, δύναμης, ταχύτητας, ευκινησίας, συντονισμού και ευκαμψίας, ικανότητες οι οποίες συνδυαστικά καθορίζουν τη δυνατότητα ενός ατόμου να εκτελέσει σωματική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων της καθημερινότητας. Σε πρακτικό, καθημερινό επίπεδο, η φυσική κατάσταση επιτρέπει στο άτομο να δουλεύει αποτελεσματικά, μειώνοντας τον κίνδυνο τραυματισμού, να αντέχει απρόβλεπτες καταστάσεις και να χαίρεται με την ενεργητικότητά του σε αθλήματα, σε ασκήσεις ή στον ελεύθερό του χρόνο. Η φυσική κατάσταση έχει, επίσης, αναδειχθεί ως ένας σημαντικός δείκτης υγείας και ευρωστίας. Επιπλέον, πρόσφατα αποτελέσματα της μελέτης HELENA επιβεβαίωσαν ξεκάθαρα ότι το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τους ευρωπαίους εφήβους.
Πρότυπα φυσικής κατάστασης στη μελέτη HELENA
Κατά τη μελέτη HELENA, ερευνητές σε δέκα διαφορετικές ευρωπαϊκές πόλεις αξιολόγησαν τη μυϊκή και αεροβική κατάσταση, την ταχύτητα, την ευκινησία και την ευκαμψία 3.500 εφήβων ηλικίας μεταξύ 12 και 18 ετών. Με σκοπό την παροχή εναρμονισμένων μετρήσεων φυσικής κατάστασης σε όλους τους ευρωπαίους εφήβους, σύμφωνα με την ηλικία και το φύλο, χρησιμοποιήθηκαν εννέα συνηθισμένες και αναγνωρισμένες δοκιμασίες φυσικής κατάστασης. Αυτές οι πρότυπες τιμές είχαν προετοιμαστεί, ώστε να καταστεί δυνατή η διάκριση της φυσικής κατάστασης κάθε ατόμου σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10. Από τη σκοπιά της δημόσιας υγείας, αυτές οι τιμές αναφοράς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο σχολικό περιβάλλον ή στο περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης, ώστε να είναι δυνατή η αναγνώριση νέων ανθρώπων με πολύ χαμηλά επίπεδα φυσικής κατάστασης, οι οποίοι πιθανόν να χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση όσον αφορά πιθανές επιπλοκές. Η κλίμακα φυσικής κατάστασης θα μπορούσε, επίσης, να χρησιμοποιηθεί ως κίνητρο για τους νέους, ώστε να αναπτύξουν τη φυσική τους κατάσταση και να σημειώσουν πρόοδο στην κλίμακα.
Δείκτες φυσικής κατάστασης και υγείας
Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από περισσότερους από χίλιους εφήβους που συμμετείχαν στη μελέτη HELENA αναλύθηκαν πρόσφατα, με σκοπό την επιπλέον κατανόηση της σχέσης μεταξύ των παραγόντων κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και της φυσικής κατάστασης. Οι μετρήσεις σωματικής παχυσαρκίας (Δείκτης Μάζας Σώματος (Body Mass Index- BMI), πάχος δερματικών πτυχών και περιφέρεια μέσης), τόσο σε αγόρια όσο και κορίτσια, ήταν σημαντικά χαμηλότερες σε εφήβους με υψηλή αεροβική ικανότητα σε σύγκριση με εφήβους με χαμηλή αεροβική ικανότητα. Αντίστοιχα, οι παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου, όπως τα επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων, ομοκυστεΐνης, καθώς και δείκτες αντίστασης στην ινσουλίνη, βρέθηκαν να είναι πιο ευνοϊκοί στους εφήβους με υψηλότερη αεροβική ικανότητα.
Αεροβική ικανότητα: Όχι μόνο καλή για την καρδιά
Μια πρόσφατη ανασκόπηση έδειξε ότι η αεροβική ικανότητα δεν είναι απλώς καλή για την καρδιά, αλλά έχει θετική επίδραση όσον αφορά την κατάθλιψη, τη διάθεση, την αυτοπεποίθηση, και φαίνεται, επίσης, να σχετίζεται με υψηλότερες ακαδημαïκές επιδόσεις. Η μυϊκή φυσική κατάσταση, η ταχύτητα και η ευκινησία φάνηκαν να ασκούν θετική επίδραση στη σκελετική υγεία, όπως η αυξημένη οστική πυκνότητα. Η παρούσα, αλλά και πολλές άλλες μελέτες, αναδεικνύουν τον εξαιρετικής σπουδαιότητας ρόλο της φυσικής δραστηριότητας στη βελτίωση τόσο της φυσικής κατάστασης όσο και του προφίλ υγείας των νέων. Η έντονη φυσική δραστηριότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένο καρδιακό ρυθμό και βαριά αναπνοή, φαίνεται να είναι η πιο ευεργετική.
Καλά νέα
Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι σχεδόν τα 2/3 των ευρωπαίων εφήβων (60%) έχουν επίπεδο αεροβικής ικανότητας, που σχετίζεται με χαμηλό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Ξεκάθαρα, τα νέα αυτά θα έπρεπε να αποτελούν λόγο εορτασμού και οι έφηβοι αυτοί να ενθαρρύνονται να συνεχίσουν την καλή δουλειά. Από την άλλη μεριά, το 40% των εφήβων είναι πιθανόν να έχουν αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και, ιδιαίτερα, αυτοί θα πρέπει να ενθαρρύνονται, ώστε να βελτιώσουν τα επίπεδα φυσικής τους κατάστασης, με σκοπό να ενισχύσουν και να διατηρήσουν την τωρινή και μελλοντική τους υγεία.
Το μέλλον
Τα δεδομένα που αποκτήθηκαν από τη μελέτη HELENA αναδεικνύουν την ανάγκη ανάπτυξης, αξιολόγησης και εφαρμογής στρατηγικών δημόσιας υγείας, με σκοπό τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης εφήβων με χαμηλή αεροβική ικανότητα. Η ανάπτυξη τιμών αναφοράς για τη φυσική κατάσταση αποτελεί ορόσημο για την ορθή ερμηνεία των επιπέδων σωματικής υγείας των ευρωπαίων εφήβων και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, στην ανάπτυξη προγραμμάτων εντοπισμού και βελτίωσης της φυσικής κατάστασης.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Ortega FB, Ruiz JR Castillo MJ, Sjöström M (2008). Physical fitness in childhood and adolescence a powerful marker of health. International Journal of Obesity 32(1):1-11.
- Ruiz JR, Castro-Piñero J, Artero EG, Ortega FB, Sjöström M, Suni J, Castillo MJ (2009). Predictive validity of health-related fitness in youth: A systematic review. British Journal of Sports Medicine. Published online doi:10.1136/bjsm.065499
- HELENA – Healthy Lifestyle in Europe by Nutrition in Adolescence. Details of the EU funded programme available at http://www.helenastudy.com/
- The HELENA study. Traditional and novel cardiovascular risk factors in European Adolescents: Role of cardiorespiratory fitness. Personal communication
- Ortega FB et al (2009). Physical fitness levels among European adolescents: The HELENA Study. British Journal of Sports Medicine. Published online doi:10.1136/bjsm.062679
- Ruiz JR, Ortega FB, Gutierrez A, Sjöström M, Castillo MJ (2006). Health-related physical fitness assessment in childhood and adolescence; A European approach based on the AVENA, EYHS and HELENA studies. Journal of Public Health 14:269-277.
FOOD TODAY 12/2009
